Agresywne planowanie podatkowe – Zalecenia Komisji Europejskiej
Dnia 6 grudnia 2012 r. zostały wydane Zlecenia Komisji Europejskiej w sprawie agresywnego planowania podatkowego (2012/7 72/UE). Komisja Europejska stwierdziła, że Państwa na całym świecie tradycyjnie traktują planowanie podatkowe jako dozwoloną praktykę. Z czasem jednak struktury planowania podatkowego stały się coraz bardziej wyrafinowane.
Rozwijają się one, obejmując różne jurysdykcje, i w rezultacie powodują przesunięcie dochodów podlegających opodatkowaniu do państw mających korzystne systemy podatkowe. Kluczową cechą tych praktyk jest to, że ograniczają one zobowiązania podatkowe poprzez rozwiązania ściśle zgodne z prawem, które jednak stoją w sprzeczności z intencją prawa. Agresywne planowanie podatkowe polega na wykorzystywaniu aspektów technicznych systemu podatkowego lub rozbieżności pomiędzy dwoma systemami podatkowymi lub większą ich liczbą w celu zmniejszenia zobowiązania podatkowego. Agresywne planowanie podatkowe może przyjmować wielorakie formy. Jego skutki obejmują podwójne odliczenia (np. gdy ta sama strata jest odliczana zarówno w państwie źródła dochodu, jak i w państwie stałego pobytu) i podwójne nieopodatkowanie (np. w sytuacji, gdy dochód, który nie jest opodatkowany w państwie źródła dochodu, jest także zwolniony w państwie stałego pobytu). Mimo znacznych wysiłków państwa członkowskie mają trudności z powstrzymaniem procesu erozji swoich krajowych baz podatkowych na skutek agresywnego planowania podatkowego. Przepisy krajowe w tej dziedzinie często nie są w pełni skuteczne, szczególnie ze względu na transgraniczny charakter wielu struktur planowania podatkowego oraz zwiększoną mobilność kapitału i osób.
W tym celu konieczne jest zajęcie się przypadkami, w których podatnik osiąga korzyści podatkowe poprzez planowanie swojej sytuacji podatkowej w taki sposób, że przychód nie jest opodatkowany w żadnej z przedmiotowych jurysdykcji podatkowych (podwójne nieopodatkowanie).
ZALECENIA KOMISJI EUROPEJSKIEJ:
1. Ograniczenia w zakresie stosowania przepisów mających na celu uniknięcie podwójnego opodatkowania
W przypadku gdy państwa członkowskie w umowach w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawartych między sobą lub z państwami trzecimi zobowiązały się do odstąpienia od opodatkowania danej pozycji dochodu, państwa członkowskie powinny zapewnić, by takie zobowiązanie miało zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy dana pozycja jest opodatkowana na terytorium drugiej strony umowy.
Zachęca się państwa członkowskie, aby zawarły w swoich umowach o unikaniu podwójnego podatkowania odpowiednią klauzulę. Klauzula ta mogłaby brzmieć następująco:
„W przypadku gdy niniejsza umowa stanowi, że dana pozycja dochodu podlega opodatkowaniu tylko w jednym z umawiających się państw lub może być opodatkowana w jednym z umawiających się państw, opodatkowanie takiej pozycji przez drugie umawiające się państwo wyklucza się jedynie wówczas, gdy pozycja ta podlega opodatkowaniu w pierwszym umawiającym się państwie”.
2. Ogólna zasada dotycząca zwalczania nadużyć
Aby przeciwdziałać praktykom agresywnego planowania podatkowego, które wykraczają poza zakres szczególnych przepisów państw członkowskich dotyczących zapobiegania unikaniu opodatkowania, państwa członkowskie powinny przyjąć ogólną zasadę dotyczącą zwalczania nadużyć, dostosowaną zarówno do sytuacji krajowych i transgranicznych ograniczonych do Unii, jak i do sytuacji, które dotyczą również państw trzecich. Zachęca się państwa członkowskie do wprowadzenia do ich przepisów krajowych następującej klauzuli:
„Nie uwzględnia się sztucznego uzgodnienia lub szeregu sztucznych uzgodnień, które przyjęto w zasadniczym celu uniknięcia opodatkowania i które prowadzą do osiągnięcia korzyści podatkowej. Krajowe organy rozpatrują te ustalenia do celów podatkowych poprzez odniesienie się do ich istoty ekonomicznej”.
Uzgodnienie lub szereg uzgodnień jest sztucznych, jeśli nie posiadają treści ekonomicznej. Organy krajowe proszone są o rozważenie, czy dotyczą one co najmniej jednej z poniższych sytuacji:
a) charakterystyka prawna poszczególnych etapów, z jakich składa się uzgodnienie, jest niespójna z istotą prawną tego uzgodnienia jako całości;
b) uzgodnienie lub szereg uzgodnień są przeprowadzane w sposób, który nie byłby zwykle stosowany w ramach działalności gospodarczej uznawanej za racjonalną;
c) uzgodnienie lub szereg uzgodnień zawiera elementy, których skutkiem jest wzajemne kompensowanie lub anulowanie tych elementów;
d) zawarte transakcje mają charakter okrężny;
e) uzgodnienie lub szereg uzgodnień prowadzi do znaczącej korzyści podatkowej, która jednak nie ma odzwierciedlenia w ryzyku gospodarczym podejmowanym przez podatnika ani w jego przepływach pieniężnych;
f) oczekiwany zysk przed opodatkowaniem jest nieznaczny w porównaniu z kwotą oczekiwanej korzyści podatkowej.
Przy ustalaniu, czy uzgodnienie lub szereg uzgodnień doprowadziły do korzyści podatkowej, organy krajowe proszone są o porównanie kwoty podatku należnego od podatnika, z uwzględnieniem tego uzgodnienia lub tych uzgodnień, z kwotą podatku, który byłby należny od tego samego podatnika w tych samych okolicznościach w przypadku braku przedmiotowego uzgodnienia lub przedmiotowych uzgodnień. W tym kontekście warto rozważyć, czy ma miejsce co najmniej jedna z poniższych sytuacji:
a) kwota nie jest uwzględniona w podstawie opodatkowania;
b) podatnik korzysta z odliczenia;
c) odnotowuje się stratę do celów podatkowych;
d) nie jest należny podatek u źródła;
e) kompensowany jest podatek zagraniczny.