Poczęstunek ufundowany przez firmę farmaceutyczną nie zawsze jest reprezentacją
Przepisy wyraźnie określają, co jest reklamą produktu leczniczego. Wydatki z nią związane mogą być zaliczone do kosztów
Są to nie tylko ulotki, plakaty, gadżety, ale też wydatki na organizacje imprez, podczas których uczestnikom zapewnia się wyżywienie
Od 1 stycznia 2007 r. do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie można zaliczyć wydatków na reprezentację, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych. Natomiast kosztem mogą być wszystkie wydatki na reklamę.
Zmiany w przepisach podatkowych miały wpływ na kwalifikację wydatków reklamowych w firmach farmaceutycznych. Jak wiadomo firmy farmaceutyczne w odmienny od innych podatników sposób mogły zaliczać ponoszone wydatki do kosztów uzyskania przychodów dzięki przepisom ustawy z dnia 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne (t.j. z 2004 r. Dz. U. Nr 53, poz. 533 ze zm.) zwane dalej „Prawo farmaceutyczne". Zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. przepisem art. 52 ust. 4 Prawa farmaceutycznego reklama produktu leczniczego była traktowana jak reklama publiczna w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Takie uregulowanie oznaczało, że wydatki na reklamę o charakterze niepublicznym mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości. Przepis ten z powodu zmian w prawie podatkowym został z dniem 1 stycznia 2007 r. usunięty. Od tej pory wszelkie wydatki związane z reklamą produktu leczniczego (publiczną i niepubliczną) mogą być wliczone do kosztów uzyskania przychodów w całości (z wyjątkiem wydatków na reklamę zabronioną przepisami Prawa farmaceutycznego).
Różne formy reklamy
W tym miejscu należałoby wskazać jakiego rodzaju wydatki ponoszą firmy farmaceutyczne i jakie pojawiają się ograniczenia przy zaliczaniu tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Wydatki reklamowe firm farmaceutycznych są tak specyficzne, że powstała potrzeba odrębnego zdefiniowania pojęcia reklamy produktu leczniczego. Zgodnie więc z art. 52 Prawa farmaceutycznego za reklamę produktu leczniczego uznano działalność polegającą na informowaniu lub zachęcaniu do stosowania produktu leczniczego, mająca na celu zwiększenie: liczby przepisywanych recept, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych. Reklama ta obejmuje, w szczególności:
- reklamę produktu leczniczego kierowaną do publicznej wiadomości;
- reklamę produktu leczniczego kierowaną do osób uprawnionych do wystawiania recept lub osób prowadzących obrót produktami leczniczymi;
- odwiedzanie osób uprawnionych do wystawiania recept lub osób prowadzących obrót produktami leczniczymi przez przedstawicieli handlowych lub medycznych;
- dostarczanie próbek produktów leczniczych;
- sponsorowanie spotkań promocyjnych dla osób upoważnionych do wystawiania recept lub osób prowadzących obrót produktami leczniczymi;
- sponsorowanie konferencji, zjazdów i kongresów naukowych dla osób upoważnionych do wystawiania recept lub osób prowadzących obrót produktami leczniczymi.
Reklama produktu leczniczego kierowana do publicznej wiadomości
Firmy farmaceutyczne kierują reklamę do publicznej wiadomości się m.in. poprzez:
- przekazywanie materiałów drukowanych reklamowych, edukacyjnych i informacyjnych takich jak: ulotki, bloczki, receptariusze, kalendarze itp. przychodniom, aptekom. Zwykle ulotki reklamowe przekazywane aptekom lub przychodniom są dostępne do szerokiej grupy pacjentów,
- gadżety reklamowe poniżej wartości 100 zł przekazywane pacjentom,
- plakaty, standy, wooblery, rollupy, wywieszki, shelflinery, które są widoczne w aptekach, przychodniach,
- media,
- mailing,
- akcje promocyjne,
- organizację konkursów.
Zasadniczo wydatki na reklamę publiczną będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w całości. Wątpliwości, co do możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów powstają odnośnie materiałów, które informują o chorobach, etapach ich przebiegu nie zawierające elementów reklamowych takich jak: chociażby wskazanie leku pozwalającego leczyć objawy chorobowe czy podanie adresu strony internetowej zawierającej informacje o leku. Firma aby mogła zaliczyć wydatki na ulotki czy materiały o charakterze czysto informacyjnym o chorobach będzie musiała wykazać ich związek ze swoją działalnością.
Reklama produktu leczniczego kierowana do lekarzy, farmaceutów, aptekarzy i hurtowników leków
Reklama produktu leczniczego do lekarzy, farmaceutów, właścicieli czy hurtowników aptek dociera poprzez przedstawicieli medycznych, którzy podczas spotkań przekazują informacje o lekach i zasadach ich działania. Przedstawiciele medyczni podczas takich spotkań wręczają często drobne upominki, ulotki i gadżety reklamowe.
Wydatki na zakup gadżetów reklamowych o wartości poniżej 100 zł, które są opatrzone logo produktu leczniczego przekazywane lekarzom, farmaceutom, właścicielom aptek czy hurtowni stanowią reklamę produktu leczniczego i mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Zwykle do takich wydatków należą długopisy, kalendarze, fartuchy, itp. Zabronione jest przekazywanie prezentów po wartości powyżej 100 zł. W przypadku przekazania takich prezentów wydatki takie będą wyłączone z kosztów uzyskania przychodów. To samo dotyczy prezentów czy upominków, które nie zawierają logo produktu leczniczego np. książki medyczne, atlasy medyczne, pióra wieczne itp. Nie ma znaczenia czy wartość tych prezentów jest niższa czy wyższa niż 100 zł. Takie przekazanie nie stanowi reklamy produktu leczniczego. Umieszczenie logo produktu leczniczego na upominku powoduje, że staje się on reklamą produktu leczniczego.
Dostarczanie próbek produktów leczniczych
Wydatki związane z dostarczaniem próbek produktów leczniczych będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości pod warunkiem, że dostawa próbek będzie zgodna z przepisami art. 54 Prawa farmaceutycznego.
Spotkania promocyjne
Reklama produktu leczniczego polegająca na sponsorowaniu spotkań promocyjnych może przybierać różne formy. Zwykle takie spotkania organizowane są dla lekarzy i farmaceutów i polegają na prezentacji produktów firmy. Podczas takich spotkań nierzadko pomiędzy prezentacją produktów mają miejsce wykłady naukowe, na których omawiane są np. zasady leczenia pacjentów. Takie spotkania mają miejsce zwykle w restauracjach, hotelach czy ośrodkach konferencyjnych. Zasadniczo wszelkie wydatki związane z organizacją spotkania promocyjnego takie jak np. wynajem sali, zaproszenia będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Pojawia się pytanie czy w świetle nowo obowiązujących przepisów podatkowych wydatki gastronomiczne i związane z zakwaterowaniem będą mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości. Jak wynika ze stanowiska Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 23.07.2007 r. Nr 1401/BP-II/4210-43/07/JM wydatki na zakwaterowanie, wyżywienie oraz na dojazd na spotkanie promocyjne nie mają charakteru wydatków na reprezentację i jako koszty ponoszone na reklamowanie produktów firmy mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ponadto zgodnie z art. 86 Dyrektywy 2001/83/WE z dnia 06.11.2001 r. za reklamę produktu leczniczego uznano również sponsorowanie dla lekarzy kosztów dojazdu, pobytu.
Ważny główny cel spotkania
Ograniczenia w zaliczaniu wydatków do kosztów uzyskania przychodów wynikają jedynie z przepisów Prawa farmaceutycznego a przede wszystkim z art. 58 zgodnie, z którym zabrania się kierowania do osób uprawnionych do wystawiania recept oraz osób prowadzących obrót produktami leczniczymi reklamy produktu leczniczego polegającej na organizowaniu i finansowaniu spotkań promocyjnych produktów leczniczych, podczas, których przejawy gościnności wykraczają poza główny cel tego spotkania. Przepisy podatkowe nie definiują pojęcia „przejawy gościnności" ale jak wynika z powyższej Dyrektywy gościnność powinna mieć uzasadnione rozmiary i znaczenie drugorzędne względem głównego celu spotkania.
Sponsorowanie konferencji, zjazdów i kongresów naukowych
Firmy farmaceutyczne zazwyczaj sponsorują kongresy, zjazdy i konferencje naukowe poprzez wpłacenie określonej kwoty pieniężnej na rzecz organizatora takiego spotkania. Takie wpłaty pokrywają zazwyczaj koszty noclegów, poczęstunków, wynagrodzenia wykładowców. Wszelkie wydatki związane ze sponsorowaniem kongresów będą kosztami uzyskania przychodów w pełnej wysokości u sponsora. W praktyce istnieją wątpliwości czy organizowanie kongresów, konferencji czy warsztatów dla lekarzy i farmaceutów jest reklamą produktu leczniczego gdyż przepisy Prawa farmaceutycznego mówią o „sponsorowaniu" a nie „organizowaniu" takich spotkań.
Wynajem stoiska
Inną formą obecności firm farmaceutycznych na konferencjach, zjazdach i kongresach naukowych skierowanych do lekarzy lub farmaceutów jest wynajem powierzchni czy stoiska, na których prezentowane są produkty. Niewątpliwie wydatki związane z organizacją takiego stoiska (wyposażenie, ulotki, gadżety reklamowe, wyposażenie itp.) będą zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości.
Fundowanie kursu
Zdarza się często, że firmy farmaceutyczne pokrywają lekarzom czy farmaceutom opłaty zjazdowe na kongresach czy konferencjach. Wartość pokrywanych opłat zjazdowych przekracza 100 zł. Pokrywanie opłat zjazdowych czy oferowanie bezpłatnego uczestnictwa w kongresie może być uznane za czyn zabroniony w rozumieniu Prawa farmaceutycznego jako wręczanie korzyści materialnych. Firma pokrywając opłaty zjazdowe nie uzyskuje bowiem korzyści, jedynie lekarz czy farmaceuta podnoszą swoje kwalifikacje. Aby zaliczyć opłaty zjazdowe do kosztów firma musi wykazać związek z uzyskanymi przychodami. Do 31 grudnia 2006 r. opłaty zjazdowe pokrywane imienne wskazanym lekarzom czy farmaceutom były traktowane jako wydatki na reklamę niepubliczną. Od 1 stycznia 2007 r. ze względu na zmianę przepisów podatkowych dotyczących wydatków reklamowych nie ma znaczenia czy opłaty zjazdowe pokrywane są za udział imiennie wskazanych osób czy też zaproszenia na udział skierowane są do placówek medycznych, które wskazują osoby uczestniczące w takich zjazdach.
Innym rodzajem wydatków ponoszonych przez firmy farmaceutyczne jest wypłacanie wynagrodzeń za wygłoszenie wykładu. W tym wypadku nie można mówić o czynie zabronionym według Prawa farmaceutycznego polegającego na wręczaniu korzyści materialnych gdyż zwykle takiego rodzaju wynagrodzenia wypłacane są na podstawie umów cywilnoprawnych. Problem z zaliczeniem wynagrodzenia do kosztów firmy może pojawić się gdy wykład nie będzie w żaden sposób zawierał elementów reklamujących produktu leczniczego. Aby takie wydatki można było zaliczyć do kosztów firma będzie musiała wykazać związek z uzyskanym przychodem firmy.
Powyżej zostały przedstawione podstawowe rodzaje wydatków marketingowych ponoszonych przez firmy farmaceutyczne i problemy jakie pojawiają się przy zaliczaniu takich wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Jednakże ze względu na pomysłowość firm w reklamowaniu swoich produktów katalog wydatków nie jest wyczerpujący.